Robottan arkadaş olur mu?
![]() |
Koç Üniversitesi Mühendislik Fakültesi'nden Doç.Barış Akgün |
"Arkadaşınız
insan mı olsun, robot mu?" diye sorduğumuzda günümüzde pek çok insan robotu tercih edebilir. Bugün ticari satışı
bulunan pek çok
robot, "insan için"
var. Robotbilimcilerle görüştüğümde
hepsi robotları
insanların ev veya iş
yerindeki iş yükünü
azaltmak, insana fiziksel ve psikolojik olarak destek olmak için tasarladığını söylüyor. Yakın
gelecekte kamusal alanda çok
daha sıklıkla karşılaşacağımız robotlardan beklentimiz ne? Ne işe yaramalarını,
hangi işleri kolaylaştırmalarını,
nasıl görünmelerini
istiyoruz? İnsansı bir görüntüde mi olmalılar?
Biliminsanları bu soruların bazılarıyla ilgili ortak bir kanıya varmış durumda. Ancak robotların insan hayatındaki yeri, ne amaca hizmet etmesi gerektiği konusunda farklı görüşler, hatta ekoller bulunuyor. Üç yıl önce robotik üzerine yüksek lisansını yaptığı ABD'deki Georgia Üniversitesi'nde Curi isimli "asistan robota" makarna servis etmeyi öğreten Koç Üniversitesi Mühendislik Fakültesi doçentlerinden Barış Akgün'ün amacı, robotu fonksiyonel hale getirmek. Akgün Koç Üniversitesi'nde geliştirdiği robotuna bir kutu kapağını açmak, bir cismi bir yerden başka bir yere koymak gibi pratik işleri öğretiyor.
Biliminsanları bu soruların bazılarıyla ilgili ortak bir kanıya varmış durumda. Ancak robotların insan hayatındaki yeri, ne amaca hizmet etmesi gerektiği konusunda farklı görüşler, hatta ekoller bulunuyor. Üç yıl önce robotik üzerine yüksek lisansını yaptığı ABD'deki Georgia Üniversitesi'nde Curi isimli "asistan robota" makarna servis etmeyi öğreten Koç Üniversitesi Mühendislik Fakültesi doçentlerinden Barış Akgün'ün amacı, robotu fonksiyonel hale getirmek. Akgün Koç Üniversitesi'nde geliştirdiği robotuna bir kutu kapağını açmak, bir cismi bir yerden başka bir yere koymak gibi pratik işleri öğretiyor.
![]() |
Güzeller güzeli "dişi" robot Sophia |
Bu hafta bir etkinlik için İstanbul'a gelecek olan Sophia gibi insanla etkileşim halinde olan, soruları cevaplayan insansı bir robotu gördüğünüzde,
pratik işleri yerine getirmeyi öğrenen bir robotik kolun işinin çok daha kolay olduğunu düşünebilirsiniz. Ancak durum öyle değil. Bir
robota insan gibi düşünmeyi
öğretmek kadar insan gibi hareket etmeyi öğretmek de zor.
Kendi insansı robotunu yapan ünlü Japon
robotbilimci Hiroshi Ishiguro felsefi bir bakış açısıyla
varoluşu sorgularken, Akgün gibi pek çok
robot uzmanı
insanların arkadaşı
olarak kurguladıkları robotların işlere
yardımcı olmasına çalışıyor.
Her koşulda robotlar, insanın en sadık yardımcısı olmak
üzere tasarlanıyor.
![]() |
İki kez röportaj yaptığım Japon robotbilimci Hiroshi Ishiguro, kendi android'ini yapmıştı |
Robotların nasıl görünmesi gerektiğine gelince...
İNSAN GÖRÜNTÜYE ALIŞIYOR
Japonların robotlara insansı bir görüntü kazandırmak isteyen ekolün en büyük savunucuları olduğunu, geliştirilen prototiplerden görebiliyoruz. Peki robotun daha insansı görünmesi insanların hoşuna mı gidiyor? Japon robotbilimci Masahiro Mori'nin "uncanny valley" (tekinsiz vadi) olarak tanımladığı robotbilimdeki en bilindik varsayım, insana benzeyen tasarımların tam olarak insan gibi görünmediği zamanlarda insanları "önce" rahatsız ettiğini savunuyor. Ancak insanın düşüncesindeki benzerlik derecesi değiştikçe veya insanlar görüntüye alıştıkça, ortaya çukur bir vadide gidip gelen bir duygu salınımı çıkıyor. Fonksiyonel robot tasarlayan Doç. Barış Akgün bu konuda şöyle düşünüyor: "Bence insanın nesneleri insansılaştırma isteği de önemli oynuyor. Hareket eden, bizimle etkileşen, etrafına ya da diğer varlıklara tepki veren ve bunu yaparken de çeşitlilik gösteren herşeye insan ya da canlı özellikleri atfediyoruz. Buna kişisel bilgisayarlarımız ve telefonlarımız bile dahil olabiliyor. Robotbilimci olmama rağmen ilk süpürge robotumu çalıştırdığımda 10 dakika hayran hayran izlemiştim ve başarılı olmasını istemiştim. İnsansılaştırmanın tekinsiz vadide etkisi olduğunu düşünüyorum. Çünkü, insana benzeyen şeylere de insan özellikleri atfetmek istiyoruz. Böyle olunca, bir şey sadece görsel olarak değil, hareketleri ve mimikleriyle de insana benzedikçe daha da çok benzemesini bekliyoruz. Bu beklentimiz karşılanmayınca garipsiyoruz. Ancak belirli bir süre geçirince de alışıyoruz."
![]() |
Japonya'da Osaka
Üniversitesi profesörlerinden Minoru Asada tarafından geliştirilen bu çocuk
robot, kamusal alana çıkarıldığı 2007 yılında görüntüsüyle insanları rahatsız etmişti. |
Yorumlar
Yorum Gönder