Geleceğin savaşçıları Terminatör mü, Demir Adam mı olacak?

 Biz insanlar gibi düşünecek, hissedecek ve harekete geçecek bilgisayarların, yani yapay zekanın geleceği yönlendireceğini artık biliyoruz. Bilimin sınırlarını zorlayarak yapay zekanın insanlığın yararına nasıl kullanılacağıysa, günümüzde cevabı en çok aranan sorulardan biri. ABD Savunma Bakanlığı Pentagon’da geleceği tasarlayan mühendisler için de öncelikli mesele bu. ABD Kongresi’nin, Pentagon’a önümüzdeki üç yıl için ayırdığı 18 milyar dolarlık bütçenin 3 milyar doları bağımsız silah üretimi için kullanılacak. Pentagon’ın bünyesinde kurulan İlerlemiş Savunma Araştırmaları Projeleri Ajansı’nın (Darpa) görevi, havada ve karada insan gibi görev yapacak makineler için yazılımlar üretmek. Ancak kritik soru şu: İnsanın yerini alacak olan makineler birer Terminatör mü, yoksa Demir Adam (Iron Man) mı olacak? Yani “insanın yerine” mi, yoksa “insanla birlikte” mi çalışacak teknolojilerin kullanılacağından bahsediyoruz?

Pentagon Savunma Bakan Yardımcısı Robert O. Work, “Bizim hayalimizde bir Terminatör yaratmak yok. Cephede birini öldürme kararını insanın verecek” şeklinde net bir çizgi çekiyor. Ancak bağımsız bilgisayar teknolojileri sadece ABD ordusunun elinde değil. Özel şirketler de tamamen kendi kendine hareket eden makineler üretmenin peşinde. Work, ABD’nin kaygısının rakipleri Rusya ve Çin’in Terminatör yaratması olduğunu belirtiyor. ABD’li yetkililere göre bu teknoloji özel şirketlerin elinde varsa, pek çok ülkenin de elinde olabilir. Yüzlerce ABD’li biliminsanıysa, Pentagon’a yazdıkları ortak mektupta bağımsız silahların geleceğin Kalaşnikov’u olmasından endişe ettiklerini dile getirdi. Korkuları, ucuz ve kolay erişilebilir bağımsız robotların insanları öldürmeye başlaması… Tıpkı filmlerde olduğu gibi.

ABD Genelkurmay Başkan Yardımcısı General Paul J. Selva da rakiplerinin mutlaka bir gün yarattıkları Terminatör’ün tasmasını salıvereceğini söylüyor. ABD’nin tamamen bağımsız hareket eden bir silahı üretme sürecininse 10 yılı bulacağını ifade ediliyor. Erken hareket eden bu teknoloji yarışında önde olacak. Pentagon’ın şimdilik üzerinde çalıştığı “yarı bağımsız” İnsansız Hava Aracı (İHA), aslında teknoloji yarışında gelinen noktayı ortaya koyuyor. Yaklaşık bir yılı bulan bir çalışma sonrasında yaz aylarında Massachusetts eyaletinin Cape Cod sahilinde uçuş denemesi yapılan bu İHA, yapay zekanın silah teknolojisindeki yerini bize gösteriyor.

ABD ordusunun Massachusetts eyaletindeki askeri kampı Camp Edwards’ta test edilen bu İHA, kendi kendine harekete geçip uçmaya başlayamıyor. Nereye gideceği ve ne yapacağına insanın karar vermesi gerek. Ancak görevlerini nasıl yerine getireceğine kendisi karar veriyor.  

Camp Edwards’ta kurulan sözde Ortadoğu’daki kampta DEAŞ üyelerinin saklandığı canlandırılmasıyla İHA’nın hedeflerini tanıyıp tanıyamadığına bakılmış. İHA, sette kurulan caminin minaresinin mimari bir yapı mı, yoksa bir insan mı olduğunu ayırt edememiş. Öte yandan insanları ve yüz ifadelerini tanıma yazılımlarının yardımıyla ellerinde AK-47 tüfekleri bulunan “düşmanlarla” sivilleri doğru bir şekilde ayırt etmekle kalmayıp, duvar arkasında saklanan düşmanları ve hareket halindeki düşman araçlarını da tespit edebilmiş. İHA’nın başarıyla tanımladığı başka bir görevse, elinde bir fotoğraf makinesi bulunan ve yerden İHA’nın fotoğraflarını çeken sivil bir kişiyi ayırt edebilmesi. Zira, ABD askerlerinin askeri operasyon düzenlediği ülkelerde bu şekilde pek çok sivili “düşman” sanarak öldürdüğü biliniyor. 

Camp Edwards, Photo Courtesy: NY Times Hillary Swift

Ekim ayı sonunda gerçekleştirilen bu testi büyük ölçüde geçen bu İHA’nın ABD ordusundaki diğer İHA’lardan farklı olarak kumandası yok. Yani hareket etmek için insana ihtiyaç duymuyor. Kolayca da silahlandırılabilir. Darpa’nın program müdürlerinden Binbaşı Christopter Orlowski, bu teknolojinin sadece ABD ordusuna ait olmadığını hatırlatırken, Robert O. Work amaçlarının bilgisayarların “taktiksel” başarısını askerlerin “davranışsal” hüneriyle birleştirerek “süperinsan” yaratmak olduğunu söylüyor. Kamuoyuna açıklanan gelecek planları, en azından ABD’nin yapay zekayı insanın yerine değil, tıpkı Demir Adam gibi insanla birlikte, hatta insanın içinde kullanacağını gösteriyor.